Welkom in Firdgum
Firdgum (Fries: Furdgum) is een dorp in het noorden van de Friese gemeente Franekeradeel. Het telt 100 inwoners (2004). Tot de gemeentelijke herindeling van 1984 hoorde Firdgum bij de gemeente Barradeel.
Geschiedenis Firdgum
De eeuwenoude toren, het restant van de voormalige Fries-Gothische Nicolaaskerk te Firdgum, is van historische betekenis in de rij van 'Alde Fryske Tsjerkjes'. Het heeft een zeer interessante voorgeschiedenis in de cultuur van het leven op het platteland. Sinds het jaar 1481 is de kerkklok, eerst door monniken en na de Reformatie door de nieuwe eigenaars van de kerk geluid. Dit kerkklokje had tot taak de landarbeiders te wijzen op het begin, en het eind van hun dagtaak bij de boer. In Minnertsga luidde de klok om 11.00 uur, in Firdgum om 11.15 uur en Tzummarum 11.30 uur. "Je had toen der tijd geen horloge nodig. Wanneer de paarden rust nodig hadden werd er pauze gehouden", legt de heer Rienks uit, die binnen het project de promotie doet. "De vrouwen hadden dan een half uur later het eten voor de landarbeiders klaar", vervolgt Rienks zijn verhaal.
Op zondag riep het klokgelui de gelovigen naar de kerk. Voor het dagelijks luiden van het klokje, op vaste tijden, was een persoon aangesteld die hiervoor een kleine vergoeding ontving. De kerk had toen nog een belangrijke inbreng in het sociale leven van de Firdgumer gemeenschap. In dé loop der jaren is het met het kerkelijke leven in het dorp bergafwaarts gegaan. Dit kwam mede door de vergrijzing. Steeds meer jongeren verdwenen naar de stad om daar werk te vinden. Door de mechanisatie in de landbouw lag het werk voor die jongeren steeds minder voor het oprapen. Boeren die soms meer dan tien werknemers hadden konden het nu met de helft of minder af. Wanneer, de zondagse diensten in de kerk te Firdgum definitief zijn opgehouden is niet met zekerheid te zeggen, maar de capaciteit van de kerken te Tzummarum en Minnertsga was ruim voldoende om de kleine gemeenschap uit Firdgum op te vangen.
In de loop van de acht¬tiende eeuw was door allerlei omstandigheden het schip van de kerk in desolate toestand geraakt. Door bouwvalligheid is het schipgedeelte in het jaar 1794 afgebroken. Slechts de toren kon blijven staan. De bij de afbraak vrij komende Friese moppen, ongeveer dertig duizend stuks, zijn later openbaar verkocht. Na de brand van de kerk in Minnertsga zijn de oude Friese moppen uit de nog aanwezige fundering van het kerkschip op de terp te Firdgum, uitgegraven en gebruikt bij de restauratie. Nu staat alleen nog het restant van het voormalige kerkje op de terp.
Durkje van der Wal bediende het klokkentouw
In de jaren 1921-1922 is de toren, onder leiding van architect Veenstra uit Leeuwarden, weer in de oorspronkelijke Fries Gothische stijl gerestaureerd. Het uurwerk in de toren moest elke dag met de hand opgewonden worden. Voor dit dagelijks terugkerende werk zijn geen mensen meer beschikbaar zodat de dorpsvereniging half december 1999 aktie ondernam. "Tot een jaar of vijf geleden luidde Durkje van der Walt nog de klok. Om dat dagelijks te doen werd haar te zwaar" legt de heer Vogels uit. "Nu we het vereiste bedrag bij elkaar hebben, halen we weer een stukje cultuur en historie terug in Friesland."
Rienks: "Het is toch bijzonder dat zo'n kleine gemeenschap binnen een vier maand 25.000 gulden weet in te zamelen. Het is belangrijk dat de bewoners van de Friese dorpen beseffen hoe belangrijk cultuur is en daar mogen ze best wat geld voor over hebben. We hebben van instanties in het hele land bijdragen gekregen, maar ook de Firdgumer gemeenschap heeft natuurlijk een flinke bijdrage geleverd. Als we de aankleding van de terp ook nog kunnen opwaarderen met wat mooi groen en een informatiebord dan is de Firdgumer toren niet alleen aantrekkelijk voor zijn inwoners maar ook voor toeristen."
Bron: Van Wad tot Stad, tekst Henk Brinkman
